Çin, Rusya ve Pakistan devrede

ABD’nin 20 yıllık Afganistan işgali 11 Eylül saldırılarının yıldönümüne günler kala sona ererken, Washington’un çıkmasıyla oluşacak güç boşluğunu üç ülkenin dolduracağı değerlendiriliyor. Çin, Rusya ve Pakistan’ın, Afganistan’daki gidişatı öngörerek, son aylarda Taliban’la çeşitli seviyelerde teması artırdığı biliniyor. Üç ülkenin Kabil büyükelçilikleri de hizmet vermeye devam ediyor. Kabil’in 15 Ağustos günü Taliban güçlerince ele geçirilmesinin ardından bu temaslar daha da yoğunlaştı. Afganistan’a komşu ülkelerde, Tek Yol Tek Kuşak projesi kapsamasında devasa ekonomik yatırımlara sahip olan Çin yönetimi, Kabil merkezli yaşanacak bir istikrarsızlığın bu projeler için bir güvenlik tehdidi oluşturmasının yanında Afganistan içinde doğacak yatırım fırsatları, özellikle alt yapı ve zengin maden rezervi alanındaki projelere ilgi duyuyor.

TANIMA HAZIRLIĞI

• Bu çerçevede bir Taliban heyeti geçen temmuz ayında Pekin’de ağırlandı. Yapılan görüşmelerde Taliban heyetinden, Çin’e yönelik tehditlerin engellenmesi başta olmak üzere güvenlik garantilerinin alındığı belirtildi. Çin Dışişleri Bakanlığının da önceki gün yaptığı açıklamada “Afganistan’da büyük değişimler yaşandığı, Pekin’in Afgan halkının istek ve tercihine saygı duyduğu” belirtildi. Açıklama Çin’in, Kabil’deki Taliban yönetimi tanımaya hazırlığı olarak değerlendirildi.

TEMKİNLİ POLİTİKA

ABD sonrası Kabil üzerinde etkisini artırmak isteyen bir diğer ülke ise Rusya. Moskova, ABD’nin Afganistan’dan ayrılmasını zafer havasıyla değerlendirirken, Taliban yönetimiyle ülkenin bir güvenlik sorunu oluşturmasının önüne geçmek amacıyla temas trafiğini de artırmış durumda. Moskova’nın reelpolitik bir stratejiyle, Taliban’ın Orta Asya içlerine yönelik terör tehdidini önlemesi karşılığında diplomatik temas vaadinde bulunuyor. 30 yıl önce tıpkı ABD gibi Afganistan’ı terk etmek zorunda kalan Moskova şimdi Kabil’de siyasi varlığını canlı tutmak da istiyor. Öyle ki, Rusya’nın Afganistan Özel Temsilcisi Zamir Kabulov, “gerekli şartları sağlaması halinde” Kabil’de yeni yönetimi tanıyabilecekleri ihtimalinden söz etti.

İSTİKRAR İSTİYOR

• Afganistan’la uzun bir sınırı paylaşan ve milyonlarca Afgan sığınmacıyı bulunduran Pakistan’ın önümüzdeki dönemde Kabil üzerinde en etkili aktörler arasında yer almasına kesin gözüyle bakılıyor. İslamabad yönetimi Kabil’de kendisine yakın ve istikrar üretecek bir yönetimin varlığından memnuniyet duyacağını devlet kademelerinden yapılan açıklamalarla göstermiş durumda. Pakistan için öncelik Afganistan’da yeni bir iç savaş yaşanmadan, sağlıklı ve sorunsuz bir yönetim geçişinin sağlanması. Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi de İslamabad’ın temkinli bir siyaset izleyeceği mesajını verdi.